Jelenia Wyspa

Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna w Borach Tucholskich oraz rezerwat „Bagna nad Stążką”

Co to jest Jelenia wyspa?

Jelenia wyspa to tzw. ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna czyli wytyczony, nie za długi, szlak z przygotowaną opowieścią o danym miejscu w postaci tablic informacyjnych, eksponatów, punktów widokowych itp. .

W przypadku Jeleniej Wyspy jest to około godzinny (z dziećmi i piknikiem ok. 1,5h) spacer po charakterystycznych dla Borów tucholskich siedliskach.

W jednym miejscu zobaczymy wszystko co Bory mają najlepszego do zaoferowania. Do tego ścieżka Jelenia wyspa jest wyjątkowo dobrze przygotowana. Jest na niej mnóstwo atrakcji m.in. : kładki, przejścia, paśniki, no i najważniejsza wieża z pięknym widokiem na dziewiczy rezerwat.

Na całej trasie przygotowano 10 ciekawych i fajnie opisanych przystanków.

1. Rzeka Stążka.

Jedna z najczystszych rzek w Borach tucholskich. Jest schronieniem dla wielu bardzo rzadkich gatunków małż i ptactwa. Możemy przejść nad Stążką i zajrzeć co kryje w środku, dzięki drewnianemu mostowi łączącemu oba brzegi rzeki.

2. Naturalne odnowienie lasu.

Po wycince drewna zawsze następuje odnowienie. Czyli tworzenie się nowego lasu. Może się ono odbyć z pomocą leśników (sadzenie) lub sposób naturalny.

Naturalne odnowienie jest bardzo dobrym sposobem na uzyskanie efektu lasu naturalnego. Mimo, że proces taki trwa dłużej niż w przypadku sadzenia to sprawia że las i zwierzęta w nim żyjące nie doznają stresu.

Hodowla lasu metodą odnowienia naturalnego wymaga dużych umiejętności, wiedzy i doświadczenia ze strony leśników. Muszą oni np. w odpowiedni sposób wzruszyć glebę aby nasiona mogły skiełkować lub prowadzić wycinkę tak aby dostarczyć światła i nie uszkodzić kiełkującego nowego pokolenia.

3. Torfowisko

Prehistoryczne jezioro. Tak można by nazwać ten niezwykle ciekawy, drogocenny twór.

Torfowisko powstało na miejscu jeziora sprzed 12 tys. lat. Powstało w wyniku naturalnego procesu sukcesji (zasiedlanie jakiegoś ekosystemu przez roślinność). W tym przypadku mech torfowiec (torf) który od 3 tys. lat powoli zarastał jezioro. W dalszym etapie zaczną rosnąć coraz liczniejsze drzewa i torfowisko będzie się powoli przekształcać w bór bagienny.

Jest on schronieniem dla bardzo rzadkich i reliktowych gatunków roślin m. in. owadożernej rosiczki okrągłolistnej.

Torfowiska z uwagi na zachowanie naturalnej i pierwotnej struktury (brak ingerencji człowieka) są bardzo cennym źródłem wiedzy dla naukowców, historyków, przyrodników itp.

3,5. (Ukryty przystanek) OLS

Zaraz przed kolejnym oficjalnym przystankiem warto się jeszcze chwilkę zatrzymać.

Ols czyli podmokły las. Z torfowisk może docelowo powstać las olsowy. Czyli podmokłe i bardzo żyzne siedlisko. Charakterystyczna dla niego jest kępowa struktura runa. Rośliny rosną tylko w kępie wokół drzewa, reszta zalana jest wodą lub bardzo silnie podmokła.

Nazwa Ols wynika z dominującego tutaj gatunku drzewa czyli olszy czarnej.

Olsy są jednym z ulubionych miejsc bytowania Łosi.

4. Ptasia remiza.

Naturalna ochrona lasu przed szkodnikami.

Aby uchronić las przed gradacjami (nagły wysyp) owadów leśnicy starają się ściągnąć do niego jak najwięcej owadożernych gatunków ptaków.

W tym celu tworzą tzw. ptasie remizy, czyli na określonym obszarze wieszają budki lęgowe, karmniki, sadzą drzewa owocodajne itp.

Duże nagromadzenie ptactwa sprawia że ryzyko niebezpiecznego nagromadzenia owadzich szkodników znacząco maleje.

Ptasi śpiew i kwitnące drzewa sprawiają, że przy okazji powstaje atrakcyjne miejsce wypoczynku również dla ludzi.

5. Bagna nad Stążką

Rezerwat, w którego skład wchodzi największe torfowisko w Borach Tucholskich. To właśnie z niego powstał opisany wcześniej Ols.

Rezerwat obejmuje rozlewisko Stążki, oraz bagna i torfowiska. Jest miejscem wyjątkowo cennym pod względem krajobrazowym, przyrodniczym i dydaktycznym.

Kawałek za tablicą informacyjną jest wysoka wieża widokowa. Z samej góry można obejrzeć przepiękną panoramę na rezerwat i okolice. Można tutaj porobić fajne zdjęcia i poobserwować „krzykliwe” żurawie.

Dziewicze tereny tego miejsca pozwalają poczuć prawdziwy klimat Borów Tucholskich.

6. Paśniki dla zwierzyny leśnej

Na tym przystanku można zobaczyć wyjątkowo wypasione paśniki dla jeleni i saren z magazynem na siano oraz zadaszoną pasniko-piwnicę dla dzików.

Dokarmianie pełni bardzo istotną rolę dla lasu, to nie tylko pomoc zwierzętom w przetrwaniu zimy.

Podawanie zwierzętom jedzenia ma na celu zatrzymanie ich w lesie, ograniczając ich wychodzenie na pola. Dzięki temu zyskujemy:

ograniczenie szkód w uprawach rolnych (głównie dziki)
ograniczenie szkód w uprawach leśnych (sarny i jelenie zgryzają młode pędy drzewek uniemożliwiając im wzrost)
buchtowanie dzików w ściółce leśnej poprawia warunki do kiełkowania nasion przy odnowieniu naturalnym
dziki wyjadą larwy i pędraki szkodników leśny kryjących się pod ściółką
ograniczenie wypadków samochodowych z udziałem zwierząt

7. Las naturalny

Tutaj zobaczymy przykład lasu naturalnego, czyli takiego, w którym nie człowiek nie prowadził żadnej działalności.

Można spotkać tutaj bardzo dużo obumierających i przewróconych drzew, które są schronieniem i pożywieniem dla wielu drogocennych organizmów.

W tym przypadku mamy do czynienia z lasem łęgowym. Łęg różni się on od olsu, tym że w siedlisku łęgowym jest ciągły napływ „świeżej” wody natomiast ols ma postać bezdopływowego bagna.

Można spotkać tutaj kruszynę pospolitą, której kora ma działanie silnie przeczyszczające. Kruszynę można rozpoznać m.in. po wyjątkowo „kruchych” gałązkach.

8. Ochrona lasu przed owadami

Ochrona lasu przed szkodnikami zaczyna się od monitorowania ich populacji. Jeśli zauważymy wcześnie wykryjemy intensywny wzrost ich liczebności, to będziemy mieli czas aby odpowiednia zareagować aby uchronić las przed zniszczeniem.

Dlatego aby monitorować i panować nad sytuacją leśnicy rozwieszają w lesie tzw. pułapki feromonowe.

Zawarte w nich substancje zapachowe wabią poszczególne gatunki owadów np. kornik, brodnica itp.

Jeśli leśnicy zauważą nagły wzrost liczebności, któregoś gatunku, od razu reagują w odpowiedni sposób np. opryskami z samolotu.

W Borach Tucholskich zdarzały się potężne gradacje brodnicy mniszki które pochłonęły ogromne powierzchnie lasów.

Siedliska borowe charakteryzują się ubogim zróżnicowaniem gatunkowym co sprzyja masowym napływom szkodników głównie na sosnę. Dlatego tak ważna jest praca leśników aby chronić las dla przyszłych pokoleń.

9. Drzewa doborowe (mateczne)

Drzewa doborowe (mateczne) jak sama nazwa wskazuje to „najlepsze” drzewa w lesie.

Cechują się najlepszymi parametrami pod względem hodowli lasu. Posiadają odpowiednie przyrosty, kształt pnia i wiele innych cech nadających im ten szlachetny przydomek.

Oznacza się je żółtą nieprzerywaną opaską.

Z drzew matecznych pozyskuje się szyszki, z których nasiona stanowią materiał wyjściowy do zakładania całych plantacji drzew nasiennych.

Dopiero plantacji nasiennych pozyskuje się materiał siewny do zakładania normalnych drzewostanów gospodarczych.