Cis pospolity

Dawniej król polskich lasów, dziś w dużej i naturalnej formie można go zobaczyć tylko w kilku miejscach.

Krótka charakterystyka Cisa

Cis pospolity (Taxus baccata) to drzewo, które rośnie bardzo wolno, na początku ok 15 cm na rok, a później przyrost gwałtownie spada.

Rośnie zwykle do wysokości około 15m. Jest to stosunkowo niewysokie drzewo, dla przykładu sosna w wieku 120 lat ma około 25-29m

Cis podobnie jak np. dąb jest drzewem wyjątkowo długowiecznym, niektóre okazy mają nawet ponad 1000 lat.

Od tysiąca lat znane ludziom były niezwykłe właściwości jego drewna.

Jest to drewno bardzo twarde, ciężkie a zarazem niesamowicie sprężyste. Te cechy sprawiają, że drewno cisowe było i nadal jest bardzo cennym surowcem. Co niestety w efekcie działa na jego niekorzyść…

W czasach rycerskich z drewna cisowego wytwarzano kusze, łuki, tarcze oraz wiele innych cennych elementów np. konstrukcji, mebli itp.

Polskie drewno cisowe było eksportowane do krajów całej europy.

Właściwości lecznicze i trujące Cisa pospolitego (Taxus baccata)

Cis jest rośliną niezwykle trującą, a zarazem substancje w nim występujące wykorzystywane są do produkcji leków pomocnych w walce z nowotworami.

W przeszłości wykorzystywany był nawet do zatruwania strzał lub otrucia przeciwników np. politycznych.

Ochrona Cisa pospolitego w Polsce.

Mimo, że cis jest popularną rośliną ogrodową to obecnie praktycznie nie da się go spotkać w normalnym lesie. Wynika to z tego, że gatunek ten przez setki lat był rabowany z lasów w celu pozyskania cennego drewna.

Dodatkowo trzeba wziąć pod uwagę, że jest to gatunek który bardzo wolno rośnie i bardzo trudno się odnawia naturalnie (obsiewa i dalej rośnie w danym miejscu).

Takie niefortunne połączenie cech cisa doprowadziło do tego że jest to gatunek, który obecnie trzeba aktywnie chronić.

Ochronę Cisa w 1423 roku ustanowił sam Król Władysław Jagiełło. Już w tamtych czasach zdawano sobie sprawę z konieczności ratowania tego gatunku w naszym kraju.

Cis jest najstarszym objętym ochroną gatunkiem w Polsce.

Restytucja Cisa w Polsce.

Największym naturalnym i najstarszym skupiskiem cisa jest rezerwat „Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego” na terenie Borów Tucholskich. Jest to jednocześnie najstarszy rezerwat w Polsce. Na jego terenie nadal robione są liczne badania pomocne w restytucji Cisa pospolitego w naszym kraju.

Niestety liczebność Cisa w tym rezerwacie sukcesywnie maleje. Wynika to z tego, że młode siewki utrzymują się pierwsze kilka lat a następnie obumierają.

Warto wiedzieć, że zaraz w pobliżu jest kolejny, lecz mało znany rezerwat o nazwie „Jelenia Góra” gdzie, w przeciwieństwie do „Cisów Staropolskich” tutaj gatunek ten bardzo dobrze się odnawia (jest coraz liczniejszy) i rozszerza swój zasięg. Jest to jedyny rezerwat, w którym uzyskiwane są takie efekty.

Przyszłość.

Obecnie lasy państwowe na szeroką skalę prowadzą restytucję Cisa pospolitego w Polsce. W wielu nadleśnictwach zakłada się powierzchnie obsadzone sadzonkami cisa pochodzącymi z oryginalnych nasion, które pobierane są z rezerwatów.

Np. w Arboretum w Wirtach położonym na terenach Borów Tucholskich założona została powierzchnia doświadczalna Cisa z nasion pobranych z rezerwatu „Cisy Staropolskie”.

Dzięki takim akcjom i stale wdrażanym programom ochrony, zostanie uratowana oryginalna pula genowa polskiego Cisa pospolitego (Taxus baccata).